Hàng tồn kho đóng vai trò quan trọng trong tài sản cố định cũng như quá trình sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp. Chính vì thế nên công tác kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng đòi hỏi kế phải phản ánh thông tin một cách kịp thời, đầy đủ và chính xác nhất. Đây là cơ sở giúp doanh nghiệp thực hiện việc quản lý các nghiệp vụ kinh tế đang diễn ra hằng ngày để đảm bảo số lượng vật tư và hàng hóa cho hoạt động sản xuất.
Hàng tồn kho doanh nghiệp là gì?
Hàng tồn kho của doanh nghiệp chính là những tài sản được mua vào để thực hiện quá trình sản xuất hoặc bán trong kỳ sản xuất và kinh doanh, bao gồm:
Hàng mua đang đi ở trên đường.
Nguyên liệu, vật liệu, công cụ cũng như dụng cụ.
Các sản phẩm dở dang.
Thành phẩm, hàng hóa cũng như hàng gửi bán.
Hàng hóa được lưu trữ tại kho bảo thuế tại doanh nghiệp.
Đối với các sản phẩm dở dang thì nếu như thời gian sản xuất và luân chuyển vượt quá một kỳ kinh doanh thông thường thì sẽ không được thể hiện hàng tồn kho ở Bảng cân đối kế toán mà chúng được xem là tài sản dài hạn.
Các vật tư, thiết bị, phụ tùng thay thế có thời gian dự trữ là từ 12 tháng hoặc hơn một chu kỳ sản xuất kinh doanh thông thường thì sẽ không được thể hiện là hàng tồn kho trên Bảng cân đối kế toán mà được hiểu là tài sản dài hạn.
Tài khoản hàng tồn kho phản ánh những nội dung kế toán nào?
Nhóm tk hàng tồn kho được sử dụng để phản ánh trị giá hiện có cũng như tình hình biến động hàng tồn kho tại doanh nghiệp (Nếu như doanh nghiệp thực hiện kế toán hàng tồn kho dựa trên phương pháp kê khai thường xuyên) hoặc sử dụng để phản ánh giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và cuối kỳ kế toán doanh nghiệp (Nếu như doanh nghiệp thực hiện kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Nguyên tắc ghi nhận hàng tồn kho như thế nào
Hàng tồn kho được tính dựa trên giá gốc. Giá gốc hàng tồn kho sẽ bao gồm: Chi phí mua, chi phí chế biến và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh thêm để có được hàng tồn kho tại địa điểm và trạng thái hiện tại.
Lưu ý rằng: Trong trường hợp giá trị thuần có thể thực hiện được lại thấp hơn giá gốc thì lượng hàng tồn kho được tính theo giá trị thuần có thể thực hiện được (NRV).
>>> Có thể bạn sẽ cần: Các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam phổ biến hiện nay
Phương pháp hạch toán hàng tồn kho tiêu chuẩn
Hiện tại, chúng ta có 2 phương pháp hạch toán hàng tồn kho bao gồm phương pháp kê khai thường xuyên và phương pháp kiểm kê định kỳ.
Để có thể hiểu rõ hơn và phân biệt sự khác biệt của hai phương pháp hạch toán này thì các bạn cần tham khảo những nội dung sau đây:
Nội dung của phương pháp kế toán hàng tồn kho
Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Thực hiện theo dõi và phản ánh một cách thường xuyên, liên tục và có hệ thống.
Phản ánh lên tình hình nhập, xuất, tồn kho của hàng tồn kho.
Thể hiện giá trị hàng xuất có thể được tính ở bất kỳ thời điểm nào ở trong kỳ.
Áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ:
Không thực hiện theo dõi một cách thường xuyên và liên tục.
Phương pháp này chỉ phản ánh hàng tồn kho ở đầu kỳ, cuối kỳ và không phản ánh nhập – xuất trong kỳ.
Giá trị hàng xuất trong kỳ đến cuối kỳ mới tính toán được.
Các chứng từ được sử dụng
Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Phiếu nhập kho, xuất kho.
Biên bản để kiểm kê vật tư và hàng hóa.
Áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ:
Chứng từ được sử dụng trong phương pháp kiểm kê định kỳ cũng giống như phương pháp kê khai thường xuyên. Tuy nhiên, đối với phương pháp kiểm kê định kỳ thì vào cuối kỳ kế toán mới nhận được chứng từ nhập xuất hàng hóa từ thủ kho để tiến hành kiểm tra, phân loại chứng từ và ghi giá hạch toán.
>>> Xem chi tiết tại đây: Hồ sơ năng lực công ty là gì? Gồm những gì? Mẫu tham khảo
Cách hạch toán hàng tồn kho
Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Những biến động liên quan đến tăng, giảm (nhập kho và xuất kho) và số hiện có của các vật tư hàng hóa đều sẽ được phản ánh trên tài khoản phản ánh hàng tồn kho (TK 151, 152, 153, 154, 156, 157).
Áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ:
Những biến động của vật tư hàng hóa (nhập kho, xuất kho) không theo dõi, phản ánh trên tài khoản kế toán hàng tồn kho. Giá trị của các vật tư, hàng hóa mua và nhập kho trong kỳ sẽ được theo dõi và phản ánh trên tài khoản riêng.
Vì vậy, khi áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ, các tài khoản kế toán hàng tồn kho chỉ sử dụng ở đầu kỳ kế toán (để kết chuyển vào số dư đầu kỳ) và cuối kỳ kế toán (để có thể phản ánh giá trị thực tế hàng tồn kho cuối kỳ).
Những ưu điểm của chuẩn mực kế toán hàng tồn kho
Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Phương pháp giúp xác định, đánh giá về số lượng và giá trị hàng tồn kho vào từng thời điểm khác nhau nếu như doanh nghiệp có nhu cầu cần kiểm tra.
Nắm bắt, quản lý hàng tồn kho một cách thường xuyên, liên tục để góp phần điều chỉnh nhanh chóng và kịp thời những hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Giảm thiểu tối đa tình trạng sai sót trong việc ghi chép và quản lý.
Áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ:
Giảm thiểu tối đa tình trạng ghi chép.
Giảm bớt đi sự cồng kềnh của việc ghi chép vào sổ.
Đối tượng áp dụng Phương pháp hạch toán hàng tồn kho
Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Phương pháp này thường áp dụng đối với những đơn vị sản xuất và các đơn vị kinh doanh mặt hàng có giá trị lớn như thiết bị, máy móc, hàng chất lượng cao, hàng có kỹ thuật,…
Áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ:
Phương pháp này thường áp dụng đối với những doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng có giá trị thấp, số lượng lớn, nhiều quy cách cũng như chủng loại,….
Kết cấu và nội dung phản ánh hàng tồn kho là tài khoản nào
Tài khoản phản ánh hàng tồn kho là tài khoản 152 với kết cấu và nội dung như sau:
Bên nợ bao gồm
Trị giá thực tế của các loại nguyên vật liệu, dụng cụ, thành phẩm và hàng hóa tăng lên khi nhập kho.
Các chi phí về nguyên vật liệu, nhân công và chi phí khác phát sinh ở trong kỳ có liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất sản phẩm hoặc thực hiện dịch vụ.
Trị giá thực tế của hàng tồn kho thừa bị phát hiện ra khi kiểm kê.
Bên có bao gồm
Trị giá thực tế của nguồn nguyên vật liệu, dụng cụ, thành phẩm và hàng hóa giảm trong quá trình xuất kho.
Giá thành sản xuất thực tế của nguồn nguyên vật liệu, thành phẩm đã chế tạo hoặc thuê gia công xong nhập hay chuyển đi để bán.
Chi phí thực tế của khối lượng dịch vụ đã hoàn thành và cung cấp cho khách hàng.
Trị giá của các thành phẩm, hàng hóa được xuất kho để bán, giao đại lý hoặc sử dụng cho sản xuất và kinh doanh.
Trị giá của hàng hóa trả lại người bán.
Trị giá của thành phẩm, hàng hóa phát hiện thiếu trong quá trình kiểm kê.
Số dư bên nợ bao gồm
Trị giá thực tế của chi phí sản xuất và kinh doanh còn dở dang, sản phẩm, hàng hóa và các loại hàng tồn kho khác được thực hiện vào cuối kỳ.
Tài khoản hàng tồn kho gồm 3 tài khoản cấp 2
TK1521 – Nguyên vật liệu và dụng cụ.
TK1524 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang.
TK 1526 – Thành phẩm và hàng hóa.
Phương pháp tính giá xuất kho của kế toán hàng tồn kho
Kế toán hàng tồn kho sẽ có 3 phương pháp để tính giá xuất kho như sau:
Phương pháp bình quân gia quyền
Tính toán giá bình quân gia quyền cuối kỳ
Đơn giá xuất kho lần thứ i =
(Trị giá vật tư hàng hóa tồn đầu kỳ + Trị giá vật tư hàng hóa nhập trước lần xuất thứ i) / (Số lượng vật tư hàng hóa tồn đầu kỳ + Số lượng vật tư, hàng hóa nhập trước lần xuất thứ i)
Theo phương án này thì đến cuối kỳ mới có thể tính trị giá vốn của hàng xuất kho trong kỳ.
Ưu điểm của phương án này: Đơn giản, dễ làm và chỉ cần tính toán một lần vào cuối kỳ.
Nhược điểm: Độ chính xác của phương pháp này không cao, công việc được tính toán và bị dồn nhiều vào thời điểm cuối kỳ nên chưa đáp ứng đủ yêu cầu về thông tin kế toán tại thời điểm phát sinh của nghiệp vụ.
Tính toán giá bình quân gia quyền sau mỗi lần nhập
Mỗi khi nhập sản phẩm, vật tư, hàng hóa thì kế toán hàng tồn kho phải xác định lại các giá trị thực của hàng tồn kho và giá đơn vị bình quân. Giá của đơn vị bình quân được tính dựa trên công thức sau đây:
Ưu điểm: Khắc phục các hạn chế của phương pháp trên.
Nhược điểm: Việc tính toán theo phương pháp trên khá phức tạp, nhiều lần và tốn rất nhiều công sức. Phương pháp này được áp dụng ở các doanh nghiệp có ít chủng loại về hàng tồn kho, có lưu lượng để nhập xuất ít và chỉ phù hợp với các đơn vị được sử dụng tại phần mềm kế toán có hạch toán hàng tồn kho.
Phương pháp tính dựa theo giá đích danh
Hàng hóa xuất kho thuộc lô hàng nhập nào thì sẽ lấy đơn giá nhập kho của lô hàng đó để tính giá xuất.
Ưu điểm: Đảm bảo được độ chính xác cao nhất.
Nhược điểm: Chỉ áp dụng đối với những doanh nghiệp có ít mặt hàng, hàng tồn kho có giá trị lớn, mặt hàng ổn định và có độ nhận diện dễ dàng.
Phương pháp Nhập trước – Xuất trước (FIFO)
Hàng tồn kho nếu như được mua trước hoặc sản xuất trước thì sẽ được xuất trước và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất vào thời điểm cuối kỳ.
Ưu điểm: Xác định giá vốn kịp thời.
Nhược điểm: Doanh thu hiện tại có thể phù hợp với giá vốn hiện tại được tính theo phương pháp này, doanh thu hiện tại được tính bởi giá trị sản phẩm, hàng hóa, vật tư đã nhập trước trong khi có thể thực tế hàng xuất ra là hàng mới được nhập,…Ngoài ra, số lượng và chủng loại các mặt hàng nhiều, phát sinh nhập xuất liên tục dẫn đến khối lượng công việc lại tăng lên.
Trên đây, Hoàn Cầu Office đã đề cập những thông tin liên quan đến phương pháp kế toán hàng tồn kho của kế toán hàng tồn kho. Hy vọng những thông tin này sẽ mang lại hữu ích cho doanh nghiệp, đặc biệt là kế toán. Mọi thắc mắc của doanh nghiệp liên quan đến tài khoản hàng tồn kho vui lòng liên hệ với Hoàn Cầu Office thông qua số hotline 0901 668835 để được tư vấn nhé.